Blog: werkt duwen en strijden voor verandering wel?

In de Volkskrant van woensdag 14 november 2012 lees ik een interview met Jan Rotmans. Hij is activistisch hoogleraar transitiemanagement en strijdt voor een duurzamer Nederland. In zijn boek ‘In het oog van de orkaan’  voorspelt hij kantelingen in de energievoorziening, grondstoffengebruik, voedselproductie en de zorg.

De centrale, bureaucratische en hiërarchisch geordende samenleving zal volgens Rotmans vervangen worden door lokale, decentrale, horizontaal geordende netwerken. De rode draad is dat mensen samen kleinschalig organiseren vanuit vertrouwen. Omdat ze iets voor elkaar willen krijgen wat ze alleen niet kunnen.

Dit brengt een sociale innovatie op gang die grote impact kan hebben. Mensen zoeken weer verbinding. We zijn immers groepswezens en moeten bij een kudde horen om te overleven. In een kudde is eigenbelang ondergeschikt aan het belang voor het geheel. Het gaat niet meer om mij maar om de groep waarin ik leef. Het tijdperk van individualisme en egocentrisme komt hiermee ten einde.

Rotmans vindt de ontwikkeling niet snel genoeg gaan. Hij is meer een man van de grote revolutie dan van de geleidelijke overgang. Met rechtszaken probeert hij de oude orde omver te werpen om zo zijnbeeld van de ideale wereld ruimte te geven.

Maar werkt dat duwen en strijden nou wel? Is het niet teveel ‘moeten’ in plaats van ‘willen’? Kunnen we in plaats van duwen, vanuit een beter-weten, misschien ook belemmeringen wegnemen zodat mensen op hun eigen moment en manier in beweging kunnen komen.

Ik denk dat we deze transitiefase van onzekerheid, zoeken, uitproberen en aanpassen niet teveel moeten pushen. Het ‘niet-weten’ waar het heen gaat is spannend en maakt onzeker. Maar we moeten dit gevoel vooral niet uit de weg gaan.  Door er goed bij stil te staan kunnen we  leren van wat er de afgelopen jaren verloren is gegaan en de natuurlijke beweging herkennen die langzaam zichtbaar wordt.

Strijden voor een ideaal vernauwt je blik en maakt het herkennen van de natuurlijke beweging, die er altijd is, lastiger. En zoals alle idealen heeft ook het nieuwe lokale netwerkidee een schaduwzijde. Vraag het maar eens aan de mensen die opgegroeid zijn in onze verzuilde maatschappij van de vorige eeuw.

Doe door te laten
Breng tot stand vanuit stilstand
Weet vanuit niet-weten
Wees groot in het kleine
en zie het vele in het weinige
Tao te King – Lao Tse